Thần khúc là vị thuốc phổ cập dùng để chữa bốn màu cảm mao, ăn uống không tiêu… Nố là không phải là một cây thuốc mà bao gồm nhiều vị thuốc phối hợp với nhau, ủ cho lên mốc trong môi trường đặc biệt rồi phơi khô.
Thần khúc (Ảnh minh họa)
Tên gọi khác: Lục thần khúc, Tiêu thần khúc, Lục đình khúc, Kiến thần khúc
Nguồn gốc:
Thần khúc gồm nhiều vị thuốc phối hợp nhau, trộn lẫn bột mỳ hoặc bột gạo để gây mốc rồi đóng bánh phơi khô. Số vị có thể từ 4-5 vị lên đến 50 vị. Phần nhiều là những vị có tinh dầu như Thanh hao, Hương nhu, Hương phụ, Sơn tra, Thương nhĩ tử, Thiên niên kiện, Quế, Hậu phác, Trần bì, Bán hạ chế, Bạc hà, Sa nhân, Tô diệp, Kinh giới, Địa liền, Mạch nha,…
Tính vị, quy kinh: Thần khúc vị ngọt cay, tính ôn, qui kinh Tỳ Vị.
Thành phần chủ yếu: Chất men (yeast), amylase, vitamin B, protid, lipid, tinh dầu, glucosid, men lipase.
Tác dụng dược lý:
- Theo y học cổ truyền: Thần khúc có tác dụng tiêu thực hòa vị. Chủ trị các chứng thực tích, bụng đầy ăn ít hoặc sôi bụng (tràng minh), tiết tả.
- Theo kết quả nghiên cứu hiện đại: Thần khúc kích thích dịch tiêu hóa, vì thế mà có tác dụng trợ tiêu hóa.
Bài thuốc theo kinh nghiệm dân gian:
1. Trị rối loạn tiêu hóa trẻ em: Sao Thần khúc chế thành thuốc sắc 50%, lượng uống mỗi ngày:
- Trẻ1 tuổi: 5 – 10ml.
- Trẻ 2 -3 tuổi: 10 – 20ml.
- Trẻ trên 3 tuổi: tăng liều lên chút ít, chia 2 lần uống trong ngày.
2. Trị rối loạn tiêu hóa, bụng đầy ăn kém:
- Thần khúc, Thương truật, Trần bì, Hậu phác, Mạch nha đều 14g, tán bột mịn đều 3 – 6g, chia 2 – 3 lần uống ( Diệp Quất Tuyền).
- Mạch nha, Sơn tra, Thần khúc đều 4g, sắc chia 3 lần uống trong ngày (kinh nghiệm nhân dân).
3. Trị tiêu chảy do tỳ hư ( tiêu chảy kéo dài): Thần khúc 10g, Bạch truật 12g, Chỉ thực 6g, Mạch nha 12g sắc uống.
Liều dùng: 6-15g sắc uống
Chú ý:
Tỳ âm hư vị hỏa thịnh không nên dùng thuốc vì có thể gây sẩy thai, phụ nữ có thai nên ít dùng ( theo sách Bản thảo kinh sơ)
Thuốc thường hay dùng cùng với Mạch nha, Sơn tra gọi là ” Tiêu tam tiên”.
